Η παράξενη ιστορία της Παναγίας της Χελιδονούς

Η παράξενη ιστορία της Παναγίας της Χελιδονούς. Διάφοροι θρύλοι έχουν συνδεθεί με το εκκλησάκι στο ρέμα της Χελιδονούς…

Η Παναγία η Χελιδονού με το μικρό της σπήλαιο, βρίσκεται πάνω στην πλαγιά απ’ όπου κατέβαινε παλιά το γεμάτο πεύκα και πλατάνια ρέμα της Χελιδονούς, στο δρόμο που οδηγεί από το Μενίδι στην Κηφισιά.

Το σπήλαιο είναι συνδεδεμένο με τη λατρεία των Νυμφών τα αρχαία χρόνια. Το πυκνό φύλλωμα των φυτών και των δέντρων, τα άφθονα νερά που έτρεχαν μέσα και γύρω από το σπήλαιο, δημιουργούσαν ιδανικό χώρο για τη λατρεία των Νυμφών. Άλλωστε πολύ κοντά στην Κηφισιά υπήρχε το Νυμφαίο, σπήλαιο λατρείας των Νυμφών, όπου τελούνταν τελετές, τα Νυμφαία. Αργότερα στον ίδιο χώρο πρέπει να λατρεύτηκε και ο θεός Πάνας, ο οποίος χάρισε τα σπήλαια στη θεά Άρτεμη.

Πράγματι λίγο αργότερα εμφανίζεται στο Αμαρούσιο η λατρεία της Άρτεμης, η οποία λεγόταν Αμαρουσία γιατί προερχόταν από την Αμάρυνθο της Ευβοίας. Με την εμφάνιση της νέας θρησκείας υπήρξαν αλλαγές. Ο Χριστιανισμός γκρέμισε τα ιερά και στοίχειωσε τους τόπους λατρείας των ειδωλολατρών. Οι αρχαίοι θεοί έγιναν ξωτικά. Χαρακτηριστική είναι η λαϊκή δοξασία των κατοίκων του Μενιδίου. Από παλιά πίστευαν ότι στο ρέμα της Χελιδονούς υπήρχαν νεράιδες και δράκοι. Αναφέρεται μάλιστα ότι κάποιος μοναχός που διέμενε σε μια καλύβα στον Κηφισό, κυνήγησε με ξόρκια τις νεράιδες. Τις έκλεισε σε μια σπηλιά και ο Σταυρωμένος του ιερού φόβιζε τις νεράιδες που κινδύνευαν να πεθάνουν από πείνα και δίψα.

Μια γυναίκα μαυροφορεμένη τις έκλεισε μέσα στο πέπλο της και όταν το άνοιξε πλήθος χελιδόνια πέταξαν στον ουρανό. Έτσι δικαιολογείται πιθανόν η ονομασία, Παναγία η Χελιδονού. Στα νεότερα χρόνια, στις δύσκολες εποχές η σπηλιά με τα πλούσια νερά της υπήρξε καταφύγιο των βοσκών και των Αθηναίων, οι οποίοι διαμόρφωσαν το εσωτερικό σύμφωνα με τη νέα θρησκεία.

Επομένως σταδιακά δημιουργήθηκε ένας χώρος αφιερωμένος στη Παναγία, που πήρε το προσωνύμιο, η Παναγία της ρεματιάς. Πολλές ακόμη παραδόσεις αφορούν το προσωνύμιο, Χελιδονού.

Για παράδειγμα ο Perrot ο οποίος το 1857 επισκέφτηκε την Ελλάδα, γράφει ότι κάποτε που οι κάτοικοι της περιοχής κινδύνευαν από τους κατακτητές, την ώρα που είχαν παραταχθεί απέναντί τους σ’ έναν άνισο αγώνα, ένα χελιδόνι πέταξε μέσα από μια σπηλιά. Ενθαρρυμένοι οι Έλληνες επιτέθηκαν και νίκησαν. Σε ανάμνηση του γεγονότος έχτισαν την εκκλησία και την ονόμασαν Παναγία η Χελιδονού.

Άλλη παράδοση καταγραμμένη από τον καθηγητή Μουζάκη αναφέρει ότι κατά την τουρκοκρατία μόναζαν στο μοναστήρι λίγες καλόγριες.
Ο πασάς του Μενιδίου θέλησε να το καταστρέψει και να τις ατιμάσει. Εκείνες παρακάλεσαν την Παναγία να τις σώσει. Η παναγία της άκουσε και τις μεταμόρφωσε σε χελιδόνια.