Χρήστος Ξενοκώστας: O βασιλιάς είναι γυμνός

Η εξαγγελία της κυβέρνησης Μητσοτάκη κατά την προεκλογική περίοδο, για τη συγκρότηση επιτελικού κράτους, είχε αντίστοιχη βαρύτητα και απήχηση με εκείνη της κυβέρνησης Καραμανλή η οποία υποσχόταν την επανίδρυση του κράτους.

Η γραφειοκρατεία, η αδιαφάνεια, η διαφθορά και η αναποτελεσματικότητα συνιστούν διαχρονικά κρατικές παθογένειες, καθιστώντας επιτακκτικό το κοινωνικό αίτημα για ριζικές αλλαγές στην Δημόσια Διοίκηση.

Ποια είναι όμως τα βασικά χαρακτηριστικά του επιτελικού κράτους;

Καταρχάς, η λειτουργία του επιτελικού κράτους δεν επαφίεται στα πρόσωπα αλλά πρωτίστως στις διαδικασίες, οι οποίες οφείλουν να συγκροτούν υψηλό επίπεδο οργάνωσης, διαχείρισης και διοίκησης των υφιστάμενων πόρων. Συνεπώς, προυποθέτει ριζικές θεσμικές αλλαγές στην δομή και την λειτουργία του δημοσίου, τόσο οριζόντια -μεταξύ υπηρεσιών και διαφόρων επιπέδων- όσο και κάθετα σε κάθε υπηρεσία.

Επίσης, η αποκέντρωση με την μεταφορά πόρων και αρμοδιοτήτων σε τοπικό επίπεδο, συνιστά βασική προυπόθεση για το δημοκρατικό προγραμματισμό και την κοινωνική λογοδοσία, με την κεντρική διοίκηση να διαδραματίζει συντονιστικό, κυρίως, ρόλο με επιτελικό χαρακτήρα.

Ο τεχνολογικός εκσυγχρονισμός και – κυρίως –  η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό είναι δομικά στοιχεία του επιτελικού κράτους, προκειμένου να μπορεί να ανταποκρίνεται σε όλες τις σύγχρονες απαιτήσεις αλλά και στις προκλήσεις όπου βιώνουμε.

Το πολυδιαφημιζόμενο συνεπώς επιτελικό κράτος, όχι μόνο δεν δομήθηκε σε αυτή την βάση, αλλά απέκτησε έτι περαιτέρω συγκεντρωτικά, πελατειακά, αυταρχικά και αδιαφανή χαρακτηριστικά στην άσκηση της εξουσίας, χωρίς να υπόκειται σε έλεγχο και λογοδοσία.

Όπως ο βασιλιάς ο οποίος κυκλοφορούσε γυμνός, έτσι και το επιτελικό κράτος απογυμνώθηκε με τις μεγάλες πυρκαγιές οι οποίες κατέκαψαν εκατομμύρια στρέμματα, διαλύοντας τον μύθο και την έπαρση. Η αποτυχία στην διαχείριση της πανδημίας αλλά και προγενέστερα “βατερλώ” του κράτους σε πλημμύρες, χιόνια κ.α.προμήνυσαν ότι το κράτος παρά το αυτάρεσκο κυβερνητικό αφήγημα τελικά δεν ήταν επιτελικό αλλά γυμνό, μπροστά στις προκλήσεις των καιρών.

Οι απαιτήσεις των καιρών όμως δεν επιτρέπουν ούτε τον εφησυχασμό, ούτε την αυτάρεσκη επικοινωνιακή πολιτική αλλά ουσιαστικές πολιτικές πρωτοβολίες, αποφάσεις και δράσεις για να μη βρεθούμε πάλι ενώπιον μίας νέας τραγωδίας.

Χρήστος Ξενοκώστας
Συγγραφέας, Οικονομολόγος